زالودرمانی ودرمان بیماریها

فوائد زالودرمانی در انسانها:

استفاده از زالودر پزشکی جهت پپیشگیری و درمان بیماریهااز قدیم الایام مورد توجه بسیاری از ملل مانند ایران – هند – چین – یونان –  ومصر قرار گرفته است .  این استقبال و توجه بی حد و مرز تا یک قرن پیش همچنان ادامه  داشته است تا اینکه  با پیدایش و ظهور طب غربی و جدید میزان و سرعت رشد استفاده از این روش درمانی روبه کندی می گراید ولی همچنان در بین بسیاری از اقوام بصورت یک روش درمانی طب سنتی و بومی در سینه بسیاری از یزرگان و حکما و نیز مردم عامی محفوظ باقی می ماند . مجددا از سه دهه قبل بعلت افزایش یا شیوع بیماریهای مزمن مختلف نشات گرفته از زندگی صنعتی و بالا رفتن امید به زندگی و طول عمر افراد وعدم توانایی طب جدید در درمان و یا کنترول این گونه  بیماریها ویا ایجاد هزینه های سنگین درمانی بر روی دوش بیماران  ویا بیمه های درمانی کشورهای مختلف نظام بهداشتی درمانی برخی کشورها همچون روسیه – آلمان –فرانسه  وانگلستان با دیدی هوشیارانه شروع به تحقیقات علمی و بالینی بر روی فوائد درمانی بکارگیری زالو در کلینیک های ارتوپدی – قلب و عروق – چشم – گوش و حلق و بینی – نورولوژی –پوست وآرایشی – بهداشتی – توانبخشی واطاقهای عمل جراحی خود نموده ونتایج بررسی ها و مطالعات خود را در مقالات بین المللی به چاپ رساندند .
در کشور عزیزمان ایران که سابقا خود یکی از پرطرفدارترین مکاتب پزشکی در بین سایر مکاتب پزشکی جهان استفاده از زالودر درمان بیماریها بوده است موقعیت ونگاه کنونی به این موضوع در خور توجه وشایسته این مردم و سرزمین طلایی اش نمی باشد چرا که از یک طرف متاسفانه شاهد عدم اطلاعات و آگاهی کم لطفی ها و حتی تهمت های ناروای بسیاری از متخصصان پزشکی طب جدید وآکادمیک وحتی اساتید دانشگاهی نسبت به این روش  درمانی اعجاب انگیز ساده ارزان و با نتایج باورنکردنی آن هستیم  واز طرف دیگر بعلت نتایج فوق العاده چشمگیر زالودرمانی در پزشکی گاه این گوهر موجود در طبیعت به دست جاهلان به ظاهر درمانگر افتاده وبا بکارگیری غیر اصولی ومصرف بی رویه آن با بوجود آوردن عوارض جانبی متعدد گاهی نتایج  تلخ وغیر قابل جبرانی را برای بیمار و خانواده وی سبب می گردند .
اینجانب با نوشتن این مطالب سعی میکنم که در حد توان بتوانم از دیدگاه علمی ونه عامیانه به زندگی این موجود کوچک وفوائد درمانی آن وچگونگی استفاده علمی از خواص این موهبت الهی که با خلق آن لطف بسیار بزرگی را به ما انسانها نوده است بپردازم وبتدریج به چگونگی درمان بیماریهای انسان با استفاده بهینه وعلمی از زالودرمانی در حد توان وگنجایش این مجموعه والبته در حد حوصله خوانندگان گرامی توضیحاتی ارائه نمایم باشد که مورد توجه وعنایات دوستان وعزیزانی که با نظر لطف خویش بنده را مورد حمایت  قرار داده اند واقع گردد .

سابقه زالودرمانی =

سابقه استفاده از زالودرمانی در مهم تریم مکاتب طب سنتی جهان مانند طب سنتی اروپا – چین و ایران به بیش از ۵۰۰۰سال میرسد استفاده از زالو در درمان بیماریها یکی از قدیمی ترین روشهای درمانی میباشد .این روش از بدو پیدایش علم پزشکی با سابقه تاریخی بیش از ۵۰۰۰سال همچنان باقی مانده است گرچه از نظر تعداد تا به حال میلیاردها زالو مورد استفاده قرار گرفته اند اما نتایج حاصل از این تجربه فوق العاده عظیم از لحاظ کمی به میزان بسیار اندکی مستند ومکتوب گشته است .
زالو اندازی همانند خون گیری عمدتا بعنوان ابزاری جهت حذف خون اضافه یا پرخونی پذیرفته شده بود .کاربردهای اصلی دیگر برای زالواندازی در طب سنتی شامل : عفونت حاد – التهاب موضعی – مشکلات قلبی و اختلالات گردش خون بوده است .در قرن ۱۸ و۱۹ میلادی بدنبال افول پاتولوژی اخلاط شناسی چهارگانه  بدن دوره سوءاستفاده از زالواندازی شروع شد واستفاده های غیر منطقی از زالوتوسعه پیدا کرد .

زالودرمانی در طب قدیم

در کشورهای اروپایی زالودرمانی طبی  اولینبار در مدارس آموزش پزشکی اهمیت حقیقی پیدا کرد زمانی که دو علت مهم بیماری را تحت عنوان انقباض و انبساط تعریف کرده بودند .سردرد های مزمن – وضعیت های تب دار عمومی بدن – بیماریهای روانی (سایکوزها) انواع تشنج ها (صرع ) –انواع بیماریهای وابسته به گوش واختلالات کارکردی کبد – بیماریهای روده ای وطحال وآشالازی و التهابات مفاصل بصورت آرتریت ها ونقرس از موارد استفاده اصلی زالودرمانی طبی بوده اند وبیماریهای عمومی ایجاد کننده علائمی از قبیل سخت شدن – سنگینی – سفت شدن – کشش و تورم و ادم بافتی و درد و کرامپ های عضلانی از موارد استفاده دیگر بوده اند .زالوها در درجه اول بعنوان وسیله ای برای کنترول تشنج وابسته به انقباضات مداوم عضلات اسکلتی در نظر گرفته می شدند .طرفداران نظریه پزشکی که معتقد بودند علت اصلی تمام بیماریها ی بدن آدمی در اثر فساد بافتی و انباشتگی خون می باشد در ابتدا مدافع زالودرمانی در درمان بیماران بوده اند . وهدف از این روش درمانی را جایگزینی خون فاسد با خون تمیز و خوب بیان می نمودند به همین خاطر در اواسط قرن اول میلادی استفاده و بکارگیری از زالو در درمان بیماران به اوج موفقیت خود رسید .در این دوران تغییرات پرخونی بوسیله تخلیه خون از بدن انجام میشد که عمدتا توسط زالودرمانی انجام میشده است .در مواردی که علت بیماری را طبیبان ازدیاد حجم خون فاسد تشخیص میدادند از سه روش به منظور کاستن حجم خون وتخلیه سموم بدن استفاده میشده که بترتیب عبارتند از :۱)فصد کردن یا رگ زدن – ۲)حجامت کردن یا فنجان انداختن -۳)زالودرمانی
که استفاده از زالودرمانی بیشتر از دو مورد دیگر رایج بوده است .چون در مواردی که بیماران طی انجام حجامت و فصد دچار ضعف شدید میشدند انجام زالودرمانی بسیار راحت تر بوده است مزیت دیگر زالو اندازی این بوده است که طبیبان در نقاطی از بدن که سطوح مناسبی جهت لیوان  اندازی نداشته اند از زالو براحتی میتوانستند استفاده نمایند برای تایید مطلب فوق باید از نقاط ذیل که حجامت انجام شدنی نیست نام ببرم  :نواحی فرونتال (پیشانی)-ژوگولار (گردنی )-عروق لاله گوشها – عروق تمپورال (گیجگاهی) – ونقاط اطراف مقعد (وریدهای هموروئید ).
اولین کشف بزرگ  و علمی در تاریخ طبی زالودرمانی توسط پزشک و دانشمندی صورت گرفت که وی طی تحقیقات علمی متوجه وجود یک آنزیم قوی در بزاق زالوها شد که ااین آنزیم  میتوانست از ایجاد لخته شدن خون انسانها جلوگیری نماید که نامش را هیرودین گذاردند که پس از کشف این ماده مهم در بزاق زالوهای طبی مجددا روش زالودرمانی در دنیای پزشکی جان تازه ای گرفت وطبیبان توانستند با استفاده از این عنص مهم و حیاتی جان میلیونها انسان را از خطر مرگ نجات دهند از جمله این بیماریها میتوانم به انواع ترومبوز – آمبولی –وانفارکتوس قلبی –پای دیابتی و…اشاره نمایم  .
در ذیل به مواردی که در طب قدیم جهت مداوای بیماریها از تکنیک زالودرمانی استفاده میکرده اند اشاره خواهم کرد :
۱)کلیه فرایندهای التهابی وبیماریهای روماتیسمی
۲)احتقانها و وضعیتهای انقباضی شدید عضلات که بعلت عامل دیگری بوجود آمده اند
۳)درمان ضد سوء مزاجها و پاکسازی ونوسازی خون از سموم و ناخوشیهای مغزی وذهنی
۴)وجود ترشحات ترانسودا و اگزودایی از زخمهای بدن و اعضای بدن
۵)انواع ترومبوزها (لخته شدن خون )وآمبولی یا حرکت لخته های خونی در عروق اعضای مهم و حیاتی بدن
۶)در مواردی که به دلائل تکنیکی مثلا در کودکان وافراد بیمار با چاقیهای مفرط ویا وجود انقباضات شدید عضلات بدن که موجب خم شدن مفاصل شده باشند وانجام فصد امکان پذیر نباشد ونیز وقتی که درمان مورد نظر در محدوده یک  رگ خاص وحساس باشد .
زالودرمانی در حیوانات :
همانطور که نقش زالودرمانی در درمان بیماریهای انسانی کاملا شناخته شده است در بیماریهای حیوانات نیز زالودرمانی نقش بسزایی را ایفا میکند برای این مورد به دومثال ملموس میپردازم .معمولا دامدارانی که به پرورش گاو میپردازند بوفور میبینند که برخی از موارد گاوهایشان دچار التهاب نواحی گلو شده و صدایشان دچار تغییر میشود این گاوها بصوررت فطری میدانند که برای علاج دردشان باید خودشان را به یک برکه برسانند ودر آب برکه خوابیده تا زالوها بر روی پوست گردنشان بچسبند وپس از اینکه وجود زالو را بر روی گردنشان حس کردند دیگر هیچ حرکتی نمیکنند تا زالوها کاملا سیر شده و خودشان جدا شوند وپس از خاتمه کار از برکه بیرون می آیند واین نشان میدهد که حتی گاوها هم به معجزات درمانی زالوها ایمان دارند وبشکل ذاتی میدانند که اگر دچار التهاب بافت گلو شدند میتوانند از این موجودات کوچک استفاده نمایند .در جمعیت سگها هم همین موضوع به عینه دیده شده است که وقتی بعللی دچار ادم مفاصل دست و پاها میشوند خودشان را به برکه ها میرسانند وبدون حرکت می ایستند تا اینکه زالوها روی مفاصل ملتهب بچسبند و شروع به خون خوردن نمایند وتا پایان کار اصلا هیچ سروصدایی نمیکنند تا زالوها کارشان را تمام کنند وپس از اینکه زالوها افتادند از برکه بیرون می آیند واین است درس طبیعت که به ما انسانها داده شده است .

آناتومی وعملکرد زالوها

زالوها در هر بار تغذیه می تواند مقادیر نسبتا زیادی خون بخورد حتی تا ده برابر وزن بدنش .زالوها بعد از تغذیه میتواند تا ماهها زنده بماند .هر زالو دارای دو مکنده قوی یکی در جلوو دیگری در انتهای بدنش  است درون حفره دهانی سه آرواره وجود دارد وجهت آنها در سه طرف با یکدیگر زاویه ۱۲۰ درجه میسازد که شبیه سمبل یا علامت مرسدس بنز میباشد .آرواره های تیغه مانند در طول لبه های خود ۶۰ الی ۱۰۰ دندان ریز دارد بطوری که در زیر میکروسکوپ الکترونی به روش اسکنینگ سوراخهای داخل دندانی که از خلال آنها بزاق زالو ترشح می شود قابل تشخیص است زالوها دمای حداقل ۲۸ درجه سانتی گراد را برای تولید مثل نیاز دارند .از آنجایی که فعالیت زالوها بسته به دمای محیط زندگی شان افزایش و کاهش می یابد در طراحی برنامه درمانی باید رعایت شود بنابراین توصیه میگردد در روزهای گرم تابستان زالوها را خنک کرده و درمان را در مکان سرد وبرعکس آن را در ماههای زمستان انجام دهیم .گرما باعث زیاد شدن فعالیت زالوها میشود درحالی که سرما میتواند آنها را تنبل کند .محدوده دمای مفید برای نگهداری طولانی مدت زالوهای طبی ۴ الی ۸ درجه سانتی گراد میباشد .

تکنیک  زالودرمانی :

اصولا اجباری نیست که  زالودرمانی در زمان بخصوصی از روز اجرا گردد اگر چه به دلائل سازمانی ممکن است بهتر باشد تا زالوها در صبح زود یا در نیمه اول روز بکار گرفته شوند چون گاهی مدت زمان تغذیه زالو تا ۲ ساعت بطول می انجامد از طرفی ویزیت بیماران به هنگام صبح این اطمینان را میدهد که امکان پایش چندین ساعته بیمار وجود داشته و همچنین در صورت نیاز بیمار مطب برای پاسخ به سوالات وارائه مراقبتهای درمانی بیشتر باز خواهد بود حال آنکه در باره بیمارانی که تجربه قبلی را دارند واز طرفی مراقبتهای لازمه را در زمان پس از انجام زالودرمانی بلد هستند و نیز در مواردی که تعداد کمی زالو بکار برده میشود را میتوان در ساعات بعد از ظهر نیز این درمان را انجام داد .
در آماده سازی  بیماربرای درمان بسیار مهم است که فرآیند درمان همراه با جزئیاتش برای وی توضیح داده شود در این صورت بیمار دقیقا خواهد دانست که  انتظار چه چیزی را داشته باشد ودر خلال یا بعد از بکارگیری زالوچه کاری انجام دهد ارزیابی هایی جهت اطمینان وآرامش بخشیدن به بیمار نیز باید به خوبی انجام گردد .اضطراب بیش از حد معمولا باعث تحریک سیستم سمپاتیک شده ودر نتیجه اختلال گردش خون در اندامها میشود که افت دما را نیز در انتهاها خواهیم داشت که در نتیجه باعث میشود که زالوها کمتر میل به چسبیدن به نقاط سرد پوست را داشته باشند در این گونه شرایط قبل از بکارگیری زالوها ابتدا باید پوست بیماران را با گرما دادن گرم کرده تا گردش خون بیشتر شود

اقدامات لازم برای آماده سازی پوست جهت زالودرمانی :

۱)توصیه به بیماران به عدم استفاده از عطرها و مواد شیمیایی و پمادها و کرمهای موضعی حداقل از ۴۸ ساعت قبل از زالودرمانی .
۲)عدم استفاده از مواد ضدعفونی کننده مانند الکل و بتادین . چون باعث فرار زالوها از سطح پوست میشوند .
۳)شیو کردن یا تراشیدن موهای سطح پوست محل درمانی مورد نظر
۴)گرم کردن محل زالودرمانی
۵)ساییدن پوست بدن با پارچه های زبر تا جایی که باعث قرمزی پوست شود
۶)ایجاد بادکش گرم موضع محل درمان تا التهاب و قرمزی خوبی ایجاد شود .
۷)آغشته کردن پوست محل درمان با محلول قندی .
البته موارد فوق زمانیکه از زالوهای تازه استفاده میکنید خیلی لازم نمیباشد چون در برکه ها که زالوها به پوست بدن حیوانات میچسبند اینقدر قوی هستند که حتی از روی پوست پر از موی حیوانات هم قادر به خونخواری هستند .
زمان نرمال برای سیر شدن هر زالو حدود ۲۰ الی ۶۰دقیقه میباشد در برخی نقاط بدن انسان که خونرسانی زیاد است مدت زمان سیر شدن زالو میتواند به حدود ۱۰ دقیقه هم کاهش پیدا کند ولی اگر بیش از یکساعت بطول بیانجامد و حال بیمار هم ایجاب کند میتوانیم با استفاده از برخی مواد تحریک کننده زالو را وادار کنیم که پوست را رها کند چون اگر زمان زالودرمانی بیشتر از ۲ ساعت طول بکشد میتواند خطرات خاصی را برای بیماران خاص ایجاد نماید .
هرگز برای وادار کردن زالوها برای رها کردن پوست از اعمال کشیدن زالو استفاده نکنید زیرا ممکن است باعث باقی ماندن دندانهای ریز زالوها درون بافت بیماران شود که خود میتواند باعث ایجاد التهاب و عفونت شدید شود .هیچگاه در موارد معمول نباید زالوها را بترسانیم چون ممکن است باعث قی کردن محتویات معده زالو بدرون بافت بیماران شود که در این صورت عفونتهای شدیدی را ایجاد میکنند .

مراقبتهای بعد از زالودرمانی :

پس از افتادن زالوها معمولا ۳ الی ۱۲ ساعت طول میکشد تا خونریزی زخمها بند بیاید اگرچه وقتی زالوها بزرگتر باشند خونریزی ثانویه هم میتواند تا ۲۴ ساعت هم ادامه داشته باشد .اما نشت آهسته خون از محل گزش زالو بخش مهمی از درمان میباشد .در اغلب موارد میزان خون از دست رفته سبب علائم و پیامدهای سیستمیک نمیشود .طبق تجربه من بند آوردن زودرس و غیر طبیعی خون ریزی باعث نتایج درمانی ضعیفتر و احتمال افزایش میزان عفونت میشود .نشت خونمورد نظر احتقان وریدی را کاهش میدهد وبا شستن باکتریهایی که ممکن است وارد زخم شده باشند از پیدایش عوارض احتمالی پیشگیری میکند .تسکین و بهبود علائم درد قبلی در بیماران بدنبال زالودرمانی ممکن است سبب شود آنها درد را فراموش کرده وفعالیتهای بیشتری را انجام دهند که این  امر خود میتواند خونریزی را افزایش دهد .لذا به عنوان یک احتیاط باید به بیماران توصیه نمود تا وقتی که خونریزی بطور کامل بند بیاید از فعالیتهای فیزیکی و شدید اجتناب نمایند .همچنین بیماران باید بدانند که به خاطردوره  نقاهت بعد از درمان و خونریزی از زخم فشار خونشان ممکن است افت شدید پیدا کند .باید به بیماران توصیه نمود در روز مراجعه جهت زالودرمانی لباسهای گشاد و راحتی داشته باشند تا بتوانند پانسمانهای ضخیمی که برایشان گذاشته میشود را تحمل نمایند .بیماران حد اقل تا سه روز پس از زالودرمانی از تماس محل زخم با آب ممانعت بعمل آورند چون هرچه تماس زخم با آب کمتر باشد میزان خارش نیز کمتر میشود .
در بیمارانی که بصورت ارثی بدنبال ایجاد زخم پوستی مستعد تشکیل کلوئید در زخم ها دارند و اسکار جراحی زیادی پیدا میکنند باید به ایشان این مطلب مهم را گوش زد کنیم .
کمپرس مرطوب آغشته به محلول سرکه – آب یا کشک  میتواند خارش شدید را تسکین دهد

شایعترین عوارض بدنبال زالودرمانی =

۱)خونریزی های مداوم و شدید : در برخی از موارد دیده شده که بیماران دچار خونریزی های شدیدی میشوند که در اثر این خونریزی حتی ممکن است که کار بیمار به اورژانس هم کشیده شود که میتواند یکی از علل مهم این اتفاق ناخوشایند مربوط به اختلالات فاکتورهای انعقادی باشد که لازم است قبل از انجام زالودرمانی یک شرح حال کامل از گذشته بیماران داشته باشیم .
۲)واکنشهای آلرژیک به بزاق زالو : در موارد بسیار نادری میتواند اتفاق بیفتد که در اینصورت بدن بیماران به فاکتورهای موجود در بزاق زالو حساسیت شدیدی میدهد وحتی میتواند بیماران راوارد فاز شوک آنافیلاکتیک  نماید که میتوانیم برای کاهش ریسک این قبیل اتفاقات به گذشته آلرژیک بیماران اعتماد نماییم ودر صورت مشکوک شدن اقدامات تشخیصی را قبل از انجام زالودرمانی بکار ببریم .
۳)عفونتهای بعد از زالودرمانی : این موارد معمولا زمانی اتفاق می افتد که زالوها را به زور از بدن جدا میکنیم وباعث میشویم که زالوها قی کنند ویا اینکه بیماران بعلت خارش های شدید دلمه ها را از روی پوست جدا کرده و باعث ورود عفونت بداخل زخمها میشوند .۴)اریتم های زودگذر پوستی در اطراف زخمها : این علائم که بوفور هم دیده میشوند در اثر آلرژی های خفیف پوستی میباشند که چیز مهمی نمیباشند وبا یک پانسمان مناسب میتوانیم شدت آنها را به حداقل ممکن برسانیم .